Diz eklemi femur (uyluk), tibia (kaval) ve patella (diz kapağı) kemiklerinden oluşan eklemdir. Bu kemiklerin eklem yapan yüzleri kıkırdak dediğimiz özel bir dokuyla kaplıdır. Kıkırdak yüzeyler sayesinde eklem hareketlerimiz rahat, sürtünmesiz ve ağrısız bir şekilde yapılabilir. Kıkırdak yüzeylerdeki aşınmalar “artroz” dediğimiz, halk arasında “kireçlenme” denen bir hastalığa yol açar.

Bu hastalık yaşa bağlı gelişen primer (birincil) yani nedeni belirsiz olabileceği gibi, romatizmal hastalıklara (romatoid artrit, spondiloartrit vb.), geçirilmiş travmalara (kırıklar, kıkırdak, bağ ve menisküs yaralanmaları vb.), eklem içini döşeyen sinovyal doku hastalıklarına bağlı olarak sekonder (ikincil) olabilir.

Diz eklemi aşınması yani gonartrozun ileri evrelerinde hastaların eklem hareketleri oldukça kısıtlanır, yürüme mesafeleri kısalır ve günlük yaşam aktiviteleri kısıtlanır. Çekilen röntgen grafilerinde eklem aralıklarında daralma, eklem yüzlerinde düzensizlikler, eklem deformasyonları görülür.

Özellikle ilaç ve fizik tedavi uygulamaları ile hastaların ağrı yakınmaları azaltılamaz olduğunda kıkırdağı aşınmış olan kemik eklem yüzleri protez denilen implantlar ile değiştirilir. Bu cerrahi işleme “artroplasti” ya da “eklem protez cerrahisi” denir.

Dizde aşınma eklemin sadece bir bölümünde ise ve hastanın bazı kriterleri uygunsa sadece aşınan bölüme protez uygulanabilir ve buna “kısmı (unikondiler)” protez uygulamaları denir. Ancak hastaların büyük bölümünde olduğu gibi aşınmalar eklemin birden fazla bölümünü içerdiği için “tam (total)” protez uygulamaları daha sık olmaktadır.

Diz eklem protez cerrahisi genellikle bölgesel anestezi (belden aşağısının uyuşturulması) ile gerçekleştirilen bir cerrahidir. Total (tam) diz protezi uygulanan hasta cerrahi sonrası 2. gün, fizyoterapist gözetiminde diz egzersizlerine ve yürütülmeye başlatılır. Genellikle 5 günlük hastanede kalış sürecinde yürüme, tuvalete oturup kalkma, merdiven inip çıkma egzersiz ve eğitimleri verilir. Bu süreç sonrası taburcu edilen hastalar evde yapacakları egzersiz programını alırlar. Genellikle 6 hafta sonunda günlük yaşam aktivitelerini rahat yapabilecekleri, dışarıya çıkabilecekleri duruma erişirler. Üçüncü aydan sonra hastaların yakınmaları % 90-95 oranında azalır. Bu süreler kısmi (unikondiler) protez uygulamalarında biraz daha kısadır. Diz protezlerinin dayanıklılığı kişiden kişiye değişmekle birlikte bu süreyi etkileyen pek çok parametre vardır. Kişinin kemik kalitesi, kilosu, protezin uygulanma şekli, bağ dengesi, protezin kalitesi, protezi kullanma şekli, enfeksiyon gibi faktörler protezin dayanıklılığında etkilidir. Optimum şartlarda bir diz protezinin dayanıklılığı ortalama 20 yıl gibi düşünülebilir.