Üreten, hisseden ve iletişim kuran ellerimiz, çok ince hareketlerden, çok sıkı kavramaya kadar her türlü becerimizi sağlayan mükemmel bir yapıdadırlar.
Beynimizin bir uzantısı, sinirlerimizin en yoğun olduğu organlarımız, ellerimizle, görmeden birçok şeyi gerçekleştirebilmenin vazgeçilmez avantajıyla yaşamımızı devam ettirirken, onları her işte kullanırız. Tam da bu nedenle, maalesef en sık kazaya uğrayan organlarımız ellerimizdir ve herhangi bir yaralanma ve kayıp bizlere her açıdan büyük bir eksiklik getirir. Son derece önemli, duyarlı ve işlevsel olan ellerimizde meydana gelen en küçük bir kesi bile dikkatli ve iyi tedavi edilmelidir.
Parmağa, ele, kola, bacağa dikiş tutturma, kopuk bir dünyaya bütünlük vermenin örneği gibi bir şey
EMOT olarak, el cerrahisi ve mikrocerrahi uzmanlığımız ile yaralanan, ezilen ve hatta kopan parmak ve ellerimizi orijinaline en yakın şekilde kullanmamızı sağlayan tedaviyi uygularız. Kazalar dışında, çok kullanılmaya bağlı olarak oluşan hastalıkların (sinir sıkışmaları, kireçlenme vb.) tedavisini de titizlikle gerçekleştirmekteyiz. Oldukça detaylı ve dikkat gerektiren operasyonlardan ve operasyon sonrası süreçlerden oluşan el cerrahisi alanında EMOT Hastanesi, mükemmel uyumlu bir ekip olarak hizmet vermektedir.
El, parmakların ve el bileğinin hareketini sağlayan kasların içinde olduğu,
birçok sayıda küçük kemiğin oluşturduğu kompleks yapılar bütünüdür.
El kemikleri birbirine çok sıkı bağlarla bağlanmıştır.
Elde kemik kırıkları ancak kuvvetli travmalar sonucu oluşur. Eklem içi, eklem dışında kırıklar olabilir.
Nasıl oluşur?
Düşme, el üzerine ağırlık düşmesi,
duvara vurma sonucu oluşabilir.
Kırık olan elde şişlik, morarma, deformite, ağrı oluşur.
Travma sonrası hastada bu şikayetlerin olması durumunda deneyimli bir doktora başvurulmalıdır.
Yapılan radyolojik inceleme ile tanı konulabilir.
Şüpheli durumlarda bilgisayarlı tomografi istenebilir.
Nasıl tedavi edilir?
Tedavi kırık tipine, kırık şekline, kırılan kemiğe,
kırığa eşlik eden yaralanmaların şekline göre değişir.
Atel veya tam olmayan yarım alçı yerinden oynamamış
kırıkların tedavisi için kullanılabilir.
Kapalı olarak kırığı yerine oturtma ve tel ile sabitleme
Kırıklar yerinde oynamış ise;
kırık kemik uçlarını görmek için cilt bütünlüğünü bozmadan,
anında radyolojik inceleme yapmaya olanak sağlayan skopi denen makineler yardımı ile
karşı karşıya getirilip teller ile sabitlenebilir.
Plak, vida ve teller ile kırık uçlarını sabitleme
Açık yaralanma varsa, kapalı olarak kırık uçları uç uca getirilemiyorsa,
kırık ekleme kadar uzanıyorsa,
kırık uçlarını yerine oturtmak için cilt bütünlüğünü açarak kırık uçları açık olarak tel, vida, plak ile sabitlenir.
Dışardan sabitleme (eksternal fiksatör)
Yara çok kirli veya kırık çok parçalı ise kırık hattının altından ve üstünden
vücut dışından tatbik edilen barlar yardımı ile kırık sabitlenir.
Ne gibi sorunlar oluşur?
Kırık tipine ve şekline göre sorunlar değişik olabilir.
Parmaklarda hareket kısıtlılığı, kırıkta kaynamama görülebilir.
Bu nedenle fizik tedaviye mümkün olduğunca erken başlanmalıdır.
Skafoid kemik, el kemikleri ile ön kol arasında geçiş sağlayan sekiz karpal kemikten bir tanesidir.
Skafoid kemik, ön kola yakın olan ve ele yakın olarak iki sıra halinde bulunan karpal kemikleri birbirine bağlayan merkez konumda bulunur.
Bu nedenle sık travmaya maruz kalır.
Nasıl oluşur?
El bileği üzerine alınan direkt travma sonucu oluşabilir.
Düşme en sık sebeplerden birisidir.
Bulguları Nelerdir?
Travma sonrasında başlangıçta çok ağrılı bir periyot olur.
Ağrı gün gittikçe azalır. Bazı hastalarda el bileğinde deformite ve şişlik oluşmayabilir.
Morarma nadirdir.
Bazı hastaların kırıkları olmasına rağmen aylar yıllar sonrasında tanıları konulmaktadır.
Nasıl Tanı Konur?
Muayenede başparmağın el bileğine doğru bastırılmasında,
el bileğinin başparmak tarafına doğru bastırılmasında ağrı saptanabilir.
Şüpheli hastalarda, radyolojik incelemede skafoid kemiğe özellikle dikkat etmek gerekir.
İlk gün çekilen grafilerin hepsinde mevcut skafoid kırığı görülemeyebilir.
Bu gibi durumlarda, hastanın el bileği atele alınarak 10 gün sonra film kontrolü yenilenebilir.
Eğer imkan varsa 10 gün beklenmeden, MR veya bilgisayarlı tomografi ile tanı netleştirilmelidir.
Nasıl Tedavi Edilir?
Alçılı tedavi
Yerinden oynamamış kırıklarda;
önkol el ve başparmağı içine alan alçılı tedavi uygulanabilir.
Alçılı tedavi süresi ortalama 6-10 haftayı bulur. Kırığın oluştuğu bölgeye göre kırığın kaynama süresi değişir.
Bunun nedeni skafoid kemiğin her bölgesindeki kanlanmanın farklı olmasıdır.
Kırık oluşumu sonrasında kaynamanın hızının kırık kemiğin kanlanması etikelemektedir.
Özellikle 1/3 ön kısım yani ön kola yakın kısımdaki skafoid kırıklarında cerrahi önerilmesi bu nedenledir.
Cerrahi tedavi
Yerinden oynamış kırıklarda,
cerrahi en uygun tedavi yöntemidir.
Cerrahi tedavide amaç; vida ve çivilerle kırığın oynamamasını sağlamaktır.
Bazen vücudun başka kısımlarından kemik alınarak bu bölgede kullanımı gerekebilir.
Bazen uzun alçılama süresi nedeni ile ayrışmamış kırıklarda da vida ile kırık hattını görmeden cerrahi önerilebilir.
Oluşabilecek Komplikasyonlar
Kırığın kaynamaması
Skafoid kemiğin kötü kanlanma özelliğinden dolayı kırık kaynamayabilir.
Kırıkta 6 ay sonra kaynama sağlanamaması kaynamama (nonunion) olarak adlandırılır.
Kırığın normal kaynama süresinden uzun süren kaynama sorunlarına gecikmiş kaynama adı verilir.
Direkt film bilgisayarlı tomografi ve MRI tanıda yararlıdır. Tedavisinde;
Erken kireçlenmeyi engellemek için kemik aşısı alınarak kırık hattına cerrahi müdahalede bulunmak gerekir.
Kırık sonrasında oluşan kemik ölümü
Kemiğin kötü kanlanma özelliğinden dolayı kırık olan kemik parçası ölebilir.
Cerrahi olarak kemik uçları kanlandırmaya çalışılır.
Kırık sonucu oluşan kireçlenme
Eğer kırık nedeniyle el bileğinde kireçlenme gelişmişse cerrahi olarak tedavi etmek gerekir.
Kireçlenmenin şiddetine göre uygun cerrahi işlem el cerrahı tarafından seçilir.
Şekil - 1 Skafoid Kemik Kırığı Röntgen Görüntüsü
Şekil - 2 Cerrahi Tedavi Sonrası Röntgen Görüntüsü
Bilekte, karpal tünel denilen bir alan vardır.
Tünelin içinden; başparmak, işaret parmağı, orta parmak,
yüzük parmağın duyusunu ve başparmağın bazı hareketlerini sağlayan median sinir ile
ön koldan ele doğru uzanan 9 tendon geçer. Tünelin çatısını transvers karpal bağ oluşturur.
Karpal tünelin, normal basıncının bir nedenle artması sonucunda,
sinir üzerinde bası olur ve sinirin çalışması engellenir.
Elde ve parmaklarda ağrı, uyuşma ve elektriklenme ile kendini ortaya koyan
karpal tünel sendromu gelişir.
Neden oluşur?
Genellikle nedeni bilinmemektedir.
Ancak, bazı faktörlerin tünel içindeki basıncın artmasına neden olduğu bilinmektedir.
Tünel içinden geçen tendonların,
tekrarlayan el hareketleri ile yıllar içerisinde yıpranması sonucu kalınlaşıp,
sinir üzerine baskı yapması
Bu bölgedeki kırık ve çıkıkların tünele doğru çıkıntı oluşturabilmesi
Özellikle hamilelikte görülen sıvı tutulumunun basınç artışına yol açması
Nasıl tedavi edilir?
Erken tanı ve tedavi rahatlamanızı sağlayıp,
sinir hasarının devam etmesini engellemektedir.
Tanıda; çeşitli klinik değerlendirmeler ve elektromyografik (EMG) çalışmalar kullanılmaktadır.
Tedavide; erken dönemde bulgular bazı yöntemlerle sonlandırılabilir.
Evinizde ve iş ortamınızda eli kullanmadaki uygun pozisyonları öğrenme
Sinirin üzerindeki basıncı düzenlemek için uygun bir atel
İlaç tedavisi
Egzersiz
Cerrahi Tedavi
Bulgular şiddetli olduğunda veya diğer tedavi yöntemleri ile düzelmediğinde,
transvers karpal bağın cerrahi yöntemle gevşetilmesi siniri rahatlatmaktadır.
Cerrahi tedavi, tünelin üzerinde yer alan bağın kesilmesi ile mümkündür.
Bu bağın kesilmesi tünel içindeki basının azalmasına yol açar.
Açık yöntem ile cerrahi, cildin tünel üzerinde tamamen kesilmesi ile yapılır.
Endoskopik (bir kamera aracılığı ile) daha küçük girişlerden de bağ kesilebilmektedir.
‘Stenozan Tenosinovit’ olarak da bilinen bir rahatsızlıktır.
Tetik parmak veya tetik başparmak formunda görülür.
Çocuklarda doğumsal başparmak tutulumu görülebilir.
Erken bebeklik döneminde bazen kendiliğinden düzelme söz konusudur.
Pulley denilen ve tendonların kayma hareketini kontrol eden yapıları ilgilendirir.
Tendonlar, uzun kirişler halinde hareketi sağlayan yapılardır.
Bunların kayma hareketi pulleyler tarafından kontrol edilir. Pulley bir tünel oluşturmaktadır.
Tendon bu tünelde kayma hareketini yapar. Pulley sayesinde tendonun kemik doku üzerine bağı kalması sağlanır.
Pulleyler makara gibi rol oynar. Tetik parmak / başparmak,
tendonlar bir nodul (sertlik – kalınlaşma) veya şişme gösterdiklerinde ortaya çıkar.
Tendon şiştiğinde tünel girişinde sıkışır.
Atlama hissi ve takılma olarak parmakta ağrı oluşur.
Tendon takıldığında ağrı, enflamasyon ve şişlik daha da artmaktadır.
Böylece kısır bir döngü oluşur.
Bazen takılı kalan parmağın açılması zordur, kilitli kalır.
Nasıl oluşur?
Bu hastalığın nedeni tam belli değildir.
Romatoid artritfromatizmal hast, gut, diabetes mellitus (şeker hastalığı)
gibi hastalıklar ile birlikte görülebilmektedir.
Nasıl tedavi edilir?
Tedavinin amacı takılma ve kilitlenme durumunun ortadan kaldırılmasıdır.
Böylece tekrar parmağın hareketi geri kazanılmış olur.
Fleksor tendon etrafındaki ağrı ve enflamasyonun giderilmesi ile tendon ve kayma hareketi tekrar kolaylaşır.
Tendondaki enflamasyon ve şişmenin giderilmesi için ağızdan ilaç tedavisi,
o bölgeye iğne yapılması ya da bir parmak atelinin kullanımı yarar sağlayabilir.
Eğer bu yöntemler ile bir sonuç alınamazsa, cerrahi tedavi düşünülmelidir.
Cerrahi, günübirlik bir girişimdir.
Cerrahi sırasında sıkışmanın olduğu makara kesilir.
Hemen ameliyat sonrası aktif parmak hareketleri başlanır.
Bazı hastalarda ameliyat sahasında ağrı,
rahatsızlık hissi ve şişlik diğerlerine göre daha uzun sürebilmektedir.
Genellikle daha iyi bir kullanım için el fizyoterapisi gerekebilir.
Ganglion kistleri el ve bileğinde oluşan ve benzer büyüme gösteren şişliklerdir.
Bu kistler çoğunlukla el bileğinin üst tarafında görülür.
Daha az sıklıkla el bileğinin avuç içi tarafında,
parmakların uç eklemlerinin üzerinde ve parmakların avuç içinde görülebilir.
Başladığı dönemlerde veya elin sürekli zorlandığı aktivitelerde ağrılı olabilir.
Büyüklükleri zamanla değişebilir ve bazen kendiliğinden kaybolabilirler.
Bu kistler kötü huylu tümör yapısında değildir.
Tanı
Kistin bulunduğu yer ve görünüşü temel alınarak ganglion tanısı konur.
Olası eklem problemlerinin araştırmak için radyolojik inceleme yapılır.
Nasıl tedavi edilir?
Hiçbir yakınmaya sebep olmayan ganglion tedavi gerektirmez,
sadece izlemek yeterlidir.
Ancak kist ağrılı ve günlük aktiviteleri sınırlıyorsa veya estetik olarak görünümü kötü ise tedavi edilmesi gerekir.
Kist içindeki sıvının bir enjektör ile boşaltılması veya
el bileğinin bir atel yardımı ile tespit edilmesi, cerrahi olmayan tedavi yöntemlerini oluşturur.
Bu yöntemlerden sonra kistin ve yakınmaların tekrarlanma olasılığı yüksektir.
Cerrahi olmayan tedavi uygulamaları başarısız olursa,
kistin cerrahi olarak çıkarılması bir el cerrahisi uzmanı tarafından önerilebilir.
Cerrahinin amacı, kisti kaynağı ile birlikte çıkarmaktadır.
Bu yüzden cerrahi işlem sırasında ganglion ile birlikte
eklem kapsülünün veya tendon kılıfının bir kısmının çıkarılması gerekebilir.
Eğer ganglion el bileğinden çıkartıldıysa,
ameliyattan sonra el bileği tespit eden bir atel uygulanması
bazı hastalarda görülen ameliyat bölgesinde duyarlılık ve şişme gibi
bulguların oluşmasını önleyebilir.
Ganglionların cerrahi olarak çıkartılması en başarılı tedavi yöntemidir
ve bu kistlerin tekrarlama olasılığı çok azdır.
