El parmaklarımızın hareketi, eklemlerle, çevre kas ve bağ dokusunun uyum içerisinde çalışması ile oluşur. Eklemlerin her iki yüzünde kıkırdak yüzeyler ve ayrıca eklem içinde hareketi kolaylaştıran sinovyal sıvı vardır. Kıkırdak yüzeylerin aşınması sonucu kireçlenme (osteoartrit) oluşur. Kireçlenme oluşan eklemlerin çevresinde kemik çıkıntılar meydana gelir. Bunun yanı sıra, zaman zaman şişlik, ağrı ve kızarıklık oluşur. Parmak eklemlerinde kireçlenmenin ilerleyen aşamasında, hareket kısıtlılığı ve fonksiyonel kayıp meydana gelir. Heberden nodülleri ise, parmağın ucuna en yakın eklemde görülen küçük kemik büyümeleridir. Bouchard nodülleri ile birlikte, elde eklem kireçlenmesinin en yaygın belirtilerindendir. Ellerde ağrıya ve sınırlı harekete neden olurlar.

Parmak eklemlerinde kireçlenmenin nedenleri

Eklem kıkırdağının travma sonucu hasar görmesi ve romatizmal hastalıklar parmak eklemlerinde kireçlenmeye neden olmaktadır. Ayrıca elin çok kullanıldığı mesleklerde ve kadınlarda yaşın ilerlemesi ile beraber parmak eklemlerinde kireçlenme riski daha yüksektir. El parmaklarında kireçlenme sıklıkla tırnaklara yakın eklemlerde ve birinci parmak kökünde oluşur.

Heberden nodülleri

Parmak eklemi, birbirine uyan iki kemikten oluşur ve pürüzsüz kıkırdak sayesinde bu kemikler hareket ettiğinde kolayca kayarlar. Ancak kıkırdak yıpranmaya başladığında kemiklerin birbiriyle uyum içinde oturması zorlaşır. Kıkırdak parçalandıkça, vücut eklemde yeni kemik üreterek bu duruma tepki verir. İşte bu yeni kemik büyümeleri nodül olarak tanımlanmaktadır. Parmak ucu ekleminde oluşan nodüllere Heberden nodülleri denmektedir.

Heberden nodülleri belirtileri

• Ağrı, şişlik ve sertlik
• Parmak uçlarında şişlikler
• Büyümüş, sert parmaklar
• Hareket kaybı

Şişeleri açmak veya düğmeleri tutmak gibi günlük işleri yapmak zorlaşır. Bu belirtileri fark ettiğinizde doktorunuzu bilgilendirmeniz faydalı olacaktır.

Tanı ve tedavi

Tanı için ayrıntılı muayene ve çekilen röntgende eklem aralığının daraldığının ve kireçlenmeye bağlı oluşan kemik çıkıntıların görülmesi yeterlidir. Bununla birlikte, Heberden nodül oluşumu var ise röntgen görüntüleme ile yapısı ve yeri kesin olarak belirlenir.

Tedavide ilk olarak, kireçlenmiş eklemi aşırı yüklenmeden korumak amaçlanır. Ağrı ve şişlik için antienflamatuar ilaçlar ve kremler kullanılır. Bununla birlikte, ateller ve fizik tedavi uygulamaları ile rahatlama sağlanır. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde eklemde deformite oluşur. Sonuç olarak hastalık, ellerin hareketini belirgin bir şekilde kısıtlar ve gündelik hayatı etkileyecek boyuta gelir. Bu gibi durumlarda kemikleri düzeltmeye yönelik cerrahi operasyonlar yapılmaktadır.