Genel Bilgi

Omurganın yanlara doğru 10 dereceden fazla eğriliğine skolyoz denir. Skolyoz belirtileri genellikle ergenlik döneminde fark edilir. Beyin felci (serebral palsi) ve kas distrofisi gibi rahatsızlıklar sonucu ortaya çıkabilse de, çoğu çocukluk çağı skolyozunun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Omurga eğriliği, çoğunlukla hafif derecede olsa da, çocuklar büyüdükçe bazı eğrilikler kötüleşebilmektedir. Şiddetli bir omurga eğriliğinde, göğüs içindeki boşluk miktarı azalıp, akciğerlerin düzgün çalışmasını zorlaştırır. Skolyoz tanısı alan kişiler, eğriliğin durumunu izlemek amacıyla belirli periyotlarla uzman doktor tarafından muayene edilir. Doktorlar eğriliğin kötüleşmesini önlemek için eğriliğin şiddetine ve kemik olgunlaşmasının durumuna göre skolyoz özgü egzersizler (Schroth) ve gerekirse korse tedavileri önerirler. Kontrol altına alınmayan şiddetli eğrileri düzeltmek için ise ameliyat gündeme gelebilir.

Skolyoz Nedir?

Omurganın önden ya da arkadan bakıldığında “S” veya “C” biçiminde yanlara doğru 10 dereceden fazla kıvrılması durumuna skolyoz denir. Kıvrılmanın yanı sıra omurga kendi etrafında döner veya bükülür. Bu da vücudun bir tarafındaki omuz ve kalçanın daha yüksekte görünmesine neden olur. Sırtta asimetrik bir çıkıntı oluşur.

Nasıl Oluşur?

Omurganın kendisinden kaynaklanan sorunlara bağlı oluşabileceği gibi, tepkisel yani omurgayı ilgilendiren farklı nedenlere bağlı olarak da gelişebilir.

En sık görülen çeşidi, daha önce düzgün olan bir omurgada bilinmeyen bir nedenle ortaya çıkan idiopatik skolyozdur. Sıklıkla gelişme çağında (10-17 yaş arası) görülür. Bununla birlikte, sıklıkla karşılaşılan bir diğer skolyoz ise, anne karnındaki etmenler nedeniyle ortaya çıkan ve doğuştan itibaren bulgu veren doğumsal (konjenital) skolyozlardır. Annenin gebelik sırasında geçirdiği rahatsızlıklara ve genetik hastalıklara bağlıdır. Spastik çocuklarda da görülebilmektedir.

Nöromusküler skolyoz ise, sağlıklı doğmuş çocuklarda, sonradan gelişen polio (çocuk felci), beyin felci veya kas distrofisi (erimesi) gibi hastalıklara bağlı olarak kasların felci sonucunda oluşur.

Nasıl İlerler?

Skolyoz, büyümenin devam ettiği ergenlik çağı boyunca hızlı bir ilerleme gösterir. İskelet gelişiminin tamamlanıp büyümenin durduğu yaşlarda ise ilerleme teorik olarak durur. Fakat yüksek dereceli eğrilikler, erişkin yaşlarda, az da olsa ilerleme gösterebilirler.

Skolyoz Belirtileri Nelerdir?

Hafif eğrilikler, yavaş yavaş ortaya çıkar ve genellikle kişi veya ailesi farkında olmadan gelişir. Bazen bir çocuğun skolyozunu öğretmenleri, arkadaşları ve spor takım arkadaşları fark edebilmektedir.

En yaygın görülen skolyoz belirtileri;

• Omurganın yana doğru eğriliği,
• Bir omuzun yüksekte kalması,
• Omuz ve kalçaların simetrik durmaması,
• Bel girintilerinde asimetrik bir duruş bozukluğu oluşması,
• Sırtın bir tarafında çıkıntı oluşması.

Tanı Koyma Süreci

Uzman doktor başlangıçta ayrıntılı bir tıbbi öykü almak amacıyla sorular sorar. Daha sonra, fiziki muayene başlar. Göğüs kafesinin bir tarafının diğerinden daha belirgin olup olmadığının anlaşılması için hastanın ayakta durmasını talep eder. Ardından kişinin kolları gevşek şekilde sarkıtarak öne doğru eğilmesini sağlar. Skolyoz tanısına uygun belirtileri olup olmadığını gözlemler. Bunun yanında, kas güçsüzlüğü, uyuşma ve anormal refleksler söz konusu ise nörolojik muayene de gerekir. Skolyoz tanısı, farklı pozisyonlarda omurga röntgenleri çekilerek konur. İleri inceleme olarak da MR ve BT çekilmesi gereklidir. EOS (3D İskelet Sistemi Görüntüleme), yıllar içinde eğriliğin kontrolü ve takibi için daha uygun olur. EMOT Plus Omurga Sağlığı Merkezi’nde tüm bu araştırmaların sonuçları beyin cerrahisi, ortopedi ve fizik tedavi uzmanları tarafından tartışılır. Tanı ve tedavi süreci uzmanların ortak görüşü ile belirlenir.

Skolyoz Tedavisi

Tedavi süreci, skolyozun derecesine, neden olan hastalığa, tanının koyulduğu yaşa göre değişkenlik gösterir.

İzlem

20 dereceden az olan eğrilikler için tedaviye gerek yoktur. 6 ayda bir omurga eğriliğinin izlenmesi gerekir. Bedenin tüm kaslarını kuvvetlendirici fizik tedavi egzersizleri, skolyoza özel egzersizler (Schroth) eğriliğin artmasını önlemede önemlidir.  

Korse Kullanımı

Doktorlar 20 ile 40 derece arasındaki eğrilik varsa ve kemikler hala büyüyorsa skolyoz korsesi önerir. Korse tedavisinde ilk amaç eğriliğin ilerlemesini durdurmaktır.

Skolyoz korsesi yaygın olarak plastik malzemeden, kişiye özel olarak tasarlanır. Kolların altından bel ve kalçayı da kapsayacak şekilde vücuda oturduğu için giysilerin altında neredeyse fark edilmez.

Geç ergenlik döneminde, kemik büyümesi durana kadar kullanılması gerekir. 13-16 saatlar arasında giyilmesi etkinliğini arttırır. Skolyoz korsesi takan çocuklar, gerekirse sportif aktiviteler için korseyi çıkarabilirler. Doktorlar, kişinin büyümesi tamamlandığında korse uygulamasını sonlandırır. Kişiden kişiye değişse de, kız çocukları ortalama 14, oğlanlar ise 16 yaşında büyümelerini tamamlar.

Skolyoz Egzersizleri (Schroth Yöntemi)

Skolyoza özel olarak geliştirilmiş Schroth yöntemiyle yapılan egzersizler, asimetrik postürü düzeltmeyi, böylece kişinin doğru postürle günlük yaşamını sürdürmesini amaçlar. Ağrıların azalması da olumlu sonuçlardan biridir.

Skolyoz tanısı alan kişi, egzersizlerini fizyoterapist yönlendirmeleri eşliğinde, egzersiz barları ve aynalar yardımıyla yapar. Bedeni germe, kolları ve gövdeyi doğru konumlandırma ile kaslarını güçlendirir. Yer egzersizleri ve kum torbaları ile çeşitli bölgelere uygulanan baskı, eğriliklerin düzelmesinde işe yarayabilmektedir. Hasta aynı zamanda solunum teknikleri ile birlikte hareket etmeyi de deneyimler.

Fizyoterapistler, tekniklerin ve egzersizlerin pratik edilmesi amacıyla hastanın evde uygulayabileceği bir program da hazırlarlar.

Cerrahi Tedavi

Genellikle 40-45 derecenin üzerindeki eğriliklerde cerrahi yöntemler söz konusudur. Akciğer gelişimini tamamlayan kişiler, düzeltme ve sabitleme cerrahi yöntemi için uygundur.

Uzmanlar, yetişkinlikte skolyoz tedavisinde öncelikle omurgayı güçlendirmek ve dengede tutmak amacıyla özel fizik tedavi yöntemleri uygulanmasını önerir. Aynı zamanda ağrı kontrolü için ilaç tedavisi belirlerler. Gerektiğinde tedaviye, faset eklemlerdeki ya da sinir basısı sonucu oluşan irritasyon ve yangıyı gidermek için non-steroidal anti-inflamatuar (NSAİİ) ilaçlar da ekledikleri de olur. Tüm bu tedavilere rağmen eğrilik derecesinde artış devam ediyorsa veya ağrı geçmiyorsa, cerrahi yöntemler gündeme gelir.

Spinal füzyon

Bu yöntemde cerrahlar, omurga eğriliğini düzeltmek amacıyla hastaların vücutlarının bir bölgesinden alınan kemiklerin yanı sıra metal çubuklar, teller ve vidalar kullanır. Bu yöntemde amaç, bir ya da birden fazla omuru hareketsiz, birleşmiş hale getirmektir.

Manyetik uzayabilen çubuk yöntemi

Genç yaşta hızlı ilerleyen eğriliklerde uygulanır. Doktorlar cerrahi yöntemle omurgaya vidalar yerleştirip, bu vidalara uzayabilen çubuklar takar. Çocuk büyüdükçe, çubukları her 3-6 ayda bir manyetik bir kumanda ile uzatırlar.

Bant ile gerdirme yönteminde (Anterior Tethering)

Doktorlar vidaları omurga eğrisinin dış kenarı boyunca yerleştirir ve vidaların içinden özel üretim güçlü, esnek bir bant geçirir. Bant gerdirildiğinde, omurga eğriliği düzelir. Böylece, çocuk büyüdükçe omurga daha da düz hale gelir.